Varant Nedir? Uygulamalı Örnek- Tüpraş Alım Varantı Örneği

Varantlar yatırımcıya, dayanak varlığı önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte alma ya da satma hakkı veren ve bu hakkın nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğindeki sermaye araçlarıdır. Diğer bir deyişle varant, menkul kıymet haline getirilmiş opsiyonlardır. Varantlar yatırımcıya bir hak verirken yükümlülük getirmez.

Elbette her yatırım aracında olduğu gibi varantların da avantajları ve dezavantajları vardır. Avantajlarına kısaca bakarsak:

Limitli zarar, limitsiz kar: Yatırım kuruluşu varantları hak verir, yükümlülük vermez. Kar piyasa fiyatına bağlı olarak sınırsızdır. Zarar ödenen prim ile sınırlıdır.Her ne kadar limitsiz kar teorik olarak mümküm olsa da bu iki açıdan çok zordur. İlki varantların vadeleri vardır ve bu vadeler genel olarak kısadır. 
Kaldıraç imkanının bulunması: Varantlar kaldıraçlı pozisyon almaya imkan kılar.
Teminat yok: VİOP kontratları veya kredili alım işleminin aksine varant pozisyonu almak için teminat gerekmez

     Bu avantajlar ilk bakışta cazip gözükse de bu avatajları yakalamak kolay değildir. Bu avantajların yanında bir de dezavantajlarına bakmak lazım:

Varantlar belli bir vadeye sahiptirler, ömürleri sınırlıdır. Kaldıraç etkisi nedeniyle varant alım işlemi yapmanın piyasada lehte çalışabileceği gibi aleyhte de çalışabileceği göz önünde tutulmalıdır. Vadesi olmasının en büyük dezavantajı sizin öngörünüz gerçekleşse bile vadeden sonra gerçekleşmesi durumunda sizi kar getirmez. Kısaca varant konusundan hem fiyat tahminini tutturacaksınız hem de hangi vadede bu fiyat gerçekleşmesinin olacağını bilmeniz gerekmektedir. 

Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda varanta yatırılan paranın başka bir ifade ile varant almak için ödediğimiz miktarın tümünün kaybedilme riski vardır. 

Varantlarda vade boyunca zaman değeri kaybı yaşanır. Varantların zaman değeri itfa tarihinde sıfır olacaktır. Varantın vadesinin dolmasına bir gün daha yaklaşıldığında, diğer tüm değişkenler sabitken, varant fiyatının ne kadar düşeceğini teta değişkeni gösterir. Bu nokta en önemli hususlardan biridir, çünkü burda zaman sizin düşmanınız olabilir. 


Uygulamalı örneğe geçmeden önce bir de alım ve satım varantıdan bahsetmemiz gerekecektir. Alım varantı dayanak varlığın piyasa fiyatının artacağı düşüncesi ile yapılan alımdır. Tam tersi durumda yani piyasa fiyatının düşeceği düşünülüyorsa bu durumda satım varantı pozisyonu açmalıyız. 

Şimdi olayı daha iyi anlamak için uygulamalı bir örnek verelim: 

1. Dayanak varlığımız Tüpraş Hisse Senedi.

2. Varant aldığımız karşı kurum Deutsche Bank. 

3. Varant türü alım varantı. 

4. Varant alan taraf biziz, satan taraf Deutsche Bank. Yani opsiyon hakkı bizim. Biz bir fiyat olarak varant alarak alım hakkı elde edeceğiz. 

5. Tüpraş hisse senedi 03.05.2019 piyasa fiyatı 124 TL

6. Deutsche Bank 31.05.2019 vadeli Tüpraş alım varantının kullanım fiyatı 140 TL. (alacağımız varant)

7. Bu varantın fiyatı 03.05.2019 tarihinde 0,10 TL. 

8. Bu varantın dönüşüm oranı 0,05. (dönüşüm oranı 1 adet tüpraş hissesi almak için kaç adet varant bulundurmamız gerektiğini gösterir. 0,05 oranına göre 20 adet tüpraş alım varantımız varsa vadede kullanım fiyatından 1 adet tüpraş hisse senedi alabiliriz demektir.) 

9. Anaparamız 1000 TL.( varant almak için kullanacağımız miktar)

10. Anaparamız 1000 TL olduğuna göre biz bu varanttan 1000/varant fiyatı = 1000/ 0,1 = 10.000 adet tüpraş alım varantı alabiliriz demektir.

11. 10.000 adet varantımız olduğuna göre 0,05 dönüşüm oranına göre 500 adet tüpraş hisse senedini 140 TL kullanım fiyatından alım hakkımız vardır. 

12. 03 Mayıs 2019 tarihinde portföyümüzde 10.000 adet Tüpraş alım varantımız bulunmaktadır. Bu varanttan kar mı zarar mı edeceğimiz ise vade tarihi olan 31.05.2019 tarihindeki Tüpraş fiyatına bağlı olacaktır. 

14. Vade tarihinde tüpraş fiyatı 140 TL in altında veya üstünde olabilir ya da 140 TL olabilir. Şimdi bu üç duruma göre varantımız durumunu analiz edelim.

    14a. Tüpraş hisse senedinin fiyatının 31.05.2019 tarihinde 140 TL veya altında olması durumunda varantımız zarardadır ve ödediğimiz 1000 TL miktarı kadar zarar ederiz. 

     14b. Tüpraş hisse senedinin fiyatının 31.05.2019 tarihinde 140 TL den fazla olması durumunda zararımız azalacak ve kara geçebileceğiz. Örneğin 141 TL olması durumunda bizim varant alım hakkımızın kullanım fiyatı 140 TL olduğu için ve 500 adet tüpraş hisse senedi alım hakkımız olduğu için (141-140)*500 = 500 TL gelir elde edebiliriz. Ama buraya dikkat!!!! Ödediğimiz prim 1000 TL olduğu için 500-1000 = -500 olarak halen 500 TL zarardayız. 

       Tüpraş piyasa fiyatı 31.05.2019 vade tarihinde 142 TL olursa bu durumda (142-140)*500=1000 TL gelir elde ederiz. Ve 1000 TL de prim ödediğimiz için bu nokta bizim için kar-zararın olmadığı yani başa baş noktasıdır.

          Tüpraş piyasa fiyatı 31.05.2019 vade tarihinde 143 TL olursa bu durumda (143-140)*500=1500 TL gelir elde ederiz. ve 1000 TL prim ödediğimiz için toplamda 1500-1000 = 500 TL kar elde ederiz. 

         Bu noktayı toparlarsak vade tarihinde Tüpraş hisse senedi fiyatı 142 TL den yüksek olursa kara geçeriz ( 142 TL başa baş noktası) 142 TL ve altında olursa ödediğimiz prim kadar zarar ederiz. 

         Gördüğünüz gibi burada zararımız ödediğimiz prim kadar yani 1000 TL ile sınırlıdır. Ama potansiyel kazancımız ise sınırsızdır. Örneğim vadede tüpraş hisse senedi fiyatının 155 TL olursa, kazancımız (155-140)*500 = 7500 TL kar elde ederiz. Anaparamız 1000 TL iken kazancımız 7500 TL olur yani kazancımız %650 civarında olur.