Temel Analiz Nedir? 1- Temel Analize Giriş

Temel Analiz yazılarımda küçük yatırımcılar için temel analizle nasıl hisse senedi yatırımı yapılacağını ele alacağım. Yazı dizisi şeklinde olacak yazılarıma  1-Temel Analize Giriş yazısı ile başlıyorum.

Temel analiz, en basit tanımıyla bir şirketin bilançosuna fiyat biçmektir. Yani o bilançoya sahip olan şirketin hissesinin olması gerektiği fiyatı çeşitli temel analiz teknikleri kullanarak tespit etmektir temel analiz.

Bunun için de piyasa fiyatı ile şirketin bilanço kalemlerini bir araya getiren ve şirketin mali durumunu gösteren çeşitli rasyolar kullanılır. Temel analizde kullanılan rasyoların başında ise:

Fiyat / Kazanç (F / K) Oranı, 

Piyasa Değeri / Defter Değeri (PD / DD) Oranı, 

FD/FAVÖK oranı, 

Cari Oran, 

Net Kar Değişimi/ Büyümesi, 

Borç/Özsermaye Oranı,

Toplam Kaynaklar/Toplam Borçlar Oranı, 

Özsermaye Büyümesi, 

Özsermaye Karlılığı,

Kar Marjları, 

Aktif ve Özsermaye Verimliliği

gibi dünyada en çok kabul gören rasyolar kullanılır.

Temel analiz genel olarak şirketlerin bilanço, gelir tabloları incelenerek yapılan analizdir. Temel Analiz şirketin mevcut durumu ve sektördeki gücü hakkında bilgi verir. Yukarıda bahsedilen oranlar da bilanço ve gelir tablosundan türetilen ve finansal okuyucular için özetlenmiş oranlardır. Yatırımcılar bu oranları değerlendirerek ve kıyaslayarak şirket hakkında bilgi sahibi olmaya çalışırlar. 

Kısacası Temel analizin temeli bilançolara ve gelir tablolarına dayandığı için önce bilanço ve gelir tablosu ve bunların kalemleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıyız ve bu kalemleri doğru yorumlayabilmeliyiz.

Unutmayın ki borsada her zaman en çok bilgiye sahip kişi kazanır. Biz küçük yatırımcıların şirketler hakkında bilgi sahibi olmalarının tek yolu şirketlerin bilanço, gelir tablosu, nakit akış tablosu ve faaliyet rapolarında yer alan bilgileri incelemek ve doğru şekilde yorumlamaktır. Borsada ne kadar çok doğru ve yararlı bilgiye sahip olursak o kadar avantajlı konuma geliriz. 

Borsa İstanbul'da kazanmanın anahtarı bilgidir. Yatırımcılar olarak temel analiz yapmamızın nedeni şirketin hisse senedi fiyatının şirketin mali yapısı ile uyumlu olup olmadığı bilgisini elde etmektir. Temel analiz sonucunda şirketin hisse senedinin fiyatının ucuz mu pahalı olduğunu ya da önümüzdeki yıllarda nasıl bir seyir izleyeceğini anlamamıza yarayacak çok değerli bilgiler elde ederiz. 

Temel analizde şirketi incelediğimiz kadar şirketin içinde bulunduğu sektörün durumu ve makro ekonomik değişkenler de göz önünde bulundurulmalıdır. Temel analiz, tüm bu bilgilerin bir araya getirilmesi ile yapılır ve doğru yapıldığı sürece yatırımcıları doğru yöne yönlendirir. 

Temel Analiz şirketin sadece finansal tablolarında yer alan rakamları yorumlamak değildir. Önemli nokta, bu şirketin sattığı mal veya hizmetin 10-15 yıllık bir süreç içinde nasıl bir talep ile karşı karşıya kalacağının tahmin edilmesi, bu şirketin 10-15 yıl süre  içinde nerede olacağına ilişkin bir öngörüde bulunulması gibi çoğu insanın görmediği unsurları görmek ve uzun vadeli olarak bu öngörüleri takip etmektir. Bu noktada en büyük avantajımızın insanlar sabırsız olması, kısa vadeli düşünmesi uzun vadeli bizim gördüğüm fırsatları görememeleridir. 

Son söz olarak fiyatlar kısa vadede etkin olmayabilir ama uzun vadede her zaman etkindir. 

Yazının ikinci kısmında En çok Kullanılan Kullanılan Temel Analiz Oranları anlatacağım.

( Temel Analiz 2- En Çok Kullanılan Temel Analiz Oranları)

Enflasyon ve Devalüasyona Karşı Doğal Bir Hedge Olarak Borsa Yatırımı

Uzun vadeli borsa yatırımı yapılırken portföyümüzün reel değerini korumak için 2 önemli kritere dikkat etmemiz  gerekmektedir;

     1. Enflasyon
     2. Devalüasyon

Bilindiği üzere borsa yatırımı demek ilgiyi firmaya TL bazında ortak olmak demektir. Ortaklık payınız aynı kalsa bile zaman içindeki firma hisse senedindeki aşağı yukarı oynaklıklar sizin portföyünüzün değerini belirleyecektir. Şirkete yapmış olduğunuz yatırım TL bazında olduğu için reel kazancınız hesaplarken aynı zamanda enflasyon oranları ve döviz kurlarını kullanarak bir analiz yapmamız gerekir. Bu noktada enflasyona karşı borsa yatırımın doğal bir hedge fonksiyonu sağladığını göz önünde bulundurmak gerekir. Nasıl mı?

Enflasyon en bilinen tanımıyla fiyatlar genel düzeyinin artması demektir  ve sizin ortak olduğunuz firmanın hisse senedi fiyatı da nihayetinde bir fiyattır, dolayısıyla fiyatlar genel düzeyinin artması sizin de hisse senedi fiyatınızı (ceteris paribus) artıracaktır. Bu mekanizmanın arkasında mantığı anlamak için ise çok basit düşünebiliriz; sizin ortak olduğunuz firmanın sattığı ürünlerin fiyatı da doğal olarak artacak ve diğer şeyler sabitken şirketin karı da en az enflasyon oranında artacaktır. (Talep esnekliği karın ne kadar artıp artmayacağını belirlese de bazı mal ve hizmetlerin talep esnekliği düşüktür ve siz fiyatı ne kadar artırırsanız artırın insanlar o mal ve hizmeti talep etmek durumda kalmaya devam edecektir) Burdan çıkardığımız ilk nokta aslında borsa yatırımının enflasyona karşı doğal bir hedge vazifesi görmesidir.

Tabiki bu noktada bir parantez açmak gerekirse, enflasyonun yükseldiği dönemlerde faizler de yükselecektir ve herkesin bildiği gibi faiz oranları ile borsa yatırımı ters orantılı olgulardır. Bu noktadaki çıkış stratejimiz ise yüksek faizlerin kısa vadede borsayı olumsuz etkileyebileceği ama uzun vadede faizlerin tekrar düşmesi ile borsa yükselişini sürdürecektir.

Borsa yatırımında ikinci dikkat edilmesi gereken nokta Tl bazlı yatırımın tutarının döviz kuru karşısında nasıl bir performans izlediğidir. Borsa genel olarak devalüasyona karşı  doğal bir hedge fonsiyonu sağlayacağını söylemek iddialı bir açıklama olsa da şirket bazında akıllıca yapılan bir yatırım bizi devalüasyona karşı da koruyacaktır. Nasıl mı?

Borsa halka açık şirketlerden ihracat ağırlıklı olarak satış yapan şirketlerin sayısı oldukça fazladır. Bu şirketlerin cirosu genel olarak dolar ve euro bazındayken satışların maliyetinin makul bir kısmı ise TL bazlıdır. Yani sonuç olarak döviz kurlarındaki yükseliş şirketinizin cirosunu satışların maliyetinden daha fazla oranda artırarak daha fazla kar elde etmesini sağlayacaktır. (ceteris paribus) Fazla kar elde etmesi ise şirket hisse fiyatlarını yukarı itecektir.

Kısacası akıllı bir borsa yatırımı sizi hem enflasyona hem de devalüasyona karşı korur. Peki neye karşı korumaz?  Borsa yatırımı sizi ekonomik krize karşı korumaz çünkü  ekonomik krizlerde şirketler için işler pek iç açıcı gitmez ve sonuç olarak siz de o şirketlerin ortağısınız. Ama ekonomik krize  fırsat olarak bakmak da önemlidir. 2008 krizindeki hisse senetleri fiyatları ile şu anki fiyatları kıyasladığınızda aradaki fiyat farkına siz de inanamayacaksınız. Ekonomik krizde sağlam ve akıllı bir yatırım ile zengin olmak işten bile değil.

Aksa Akrilik (AKSA) 2017/1 Temel Analizi

Aksa Akrilik (AKSA) 2017/1 Temel Analizi

Aksa Akrilik, akrilik elyaf üretimi ile  halıdan döşemeliğe, süveterden çoraba, iplikten el örgüsüne, kadifeden kilim, battaniye, tente ve endüstriyel filtrelere kadar çok çeşitli alanlara tekstil ve teknik tekstil hammaddesi tedarik etmektedir. Birçok sektöre hammadde sağlayan Aksa, karbon fiber yatırımı ile de katma değer yüksek ürün üretmeye başlayacaktır. Karbon fiber ise ileri teknoloji ile ilgili birçok sektörde hammadde olarak kullanılmaktadır.

Akrilik elyaf konusunda Aksa, Dünya’nın en büyük Türkiye’nin ise tek akrilik elyaf üreticisidir.

Aksa’nın 2017/1 finansallarına baktığımızda ise;

1.                  Hem bilanço tarafında hem de gelir tablosu tarafında gayet olumlu sonuçlar alınmıştır. Şirket brüt karını %80 artırarak 147 milyon TL düzeyine taşımıştır. Net karını ise % 140 oranında artırarak 79 milyon düzeyine taşımıştır. Kar rakamlarındaki bu iyileşmenin nedenlerine baktığımızda ise şirket güçlü faaliyet performansından ve genel olarak gider kalemlerinin iyi yönetilmesinden kaynaklandığı görüyoruz.

2.           F/K oranının hali hazırda 12,8 olduğunu görüyoruz. İlk bakışta yüksek bir oran olarak gözükebilir fakat oranın yüksek olmasının nedeni kar rakamının geçen yılın 9 aylık etkisinden dolayı düşük kalmasıdır. Şirket 2017/1 çeyrek performansını yılın geri kalanında devam ettirirse F/K oranının makul düşük seviyelere gelmesi muhtemeldir.

3.                          Şirketin 2017/1 itibarıyla;

       632 milyon TL kısa vadeli, 243 milyon TL uzun vadeli olmak üzere toplam 875 milyon TL finansal borçlanması mevcuttur.  Kısa vadeli finansal borçların 502 milyon TL lik kısmı Dolar kredisi, 57 milyon TL lik kısmı ise EURO kredisidir. Bu açıdan bakıldığında nisan ve mayıs ayları döviz kurlarının seyri şirket lehine sonuçlanmıştır. Döviz kredilerini kur riski açısından çok beğenmem ama 2017/2 döneminin ilk iki ayı şirketin istediği gibi gitmiş durumda. Genel olarak finansal borçlarına baktığımızda ise önemli bir kısmının Dolar ve Euro üzerinden olmasına rağmen şirket tarafından iyi bir borçlanma yönetimi sayesinden düşük miktarda faiz giderine ve kur giderine maruz kalınmaktadır.

   Şirketin 2017/1 döneminde 96 milyon TL kur farkı gideri ve 6 milyon TL faiz gideri gerçekleşmişken bunlara karşılık 78 milyon TL kur farkı geliri ve 8 milyon TL faiz geliri gerçekleşmiştir. Görüldüğü gibi şirket makul düzeyde bir net finansal gidere maruz kalmıştır.

4.               Net yabancı para pozisyonuna baktığımızda ise;

         2017/1 itibarıyla dolar kurunun %10 artması (düşmesi) durumda şirket için 16 Milyon TL zarar (kar) oluşacağı, Euro kurunun %10 artması (azalması) durumunda ise 13 Milyon TL kar (zarar) oluşacaktır. Genel olarak değerlendirilirse kur riskinin şirket tarafından yönetilebilir düzeyde olduğu söylenebilir. 2017/2 döneminde ise kurlar şirket lehine değişmiştir.

5.               Şirketin yatırımlara devam etmesi, akrilik konusunda Türkiye tek Dünyada en büyük şirket olması, ihracat yapısından dolayı doğal hedge imkanına sahip olması,  karbon fiber yatırımı ve üretimi ile yüksek katma değerli ürün gamını artırması, düzenli ve artan miktarda temettü dağıtımı ile hem kurumsal kimliğini hem de yatırımcısını göz ardı etmediğini ortaya koyması gibi nedenlerden dolayı portföyüme dahil edilmiş ve uzun yıllar bozunca finansal temelleri bozulmadığı sürece portföyde kalmaya devam edecektir.

Ücretsiz Canlı Borsa ve Derinlik Ekranı

Canlı borsa izlemek ve takip etmek küçük yatırımcılar için bilindiği üzere ücretlidir. Aşağıda verdiğim siteye üye olmak kaydıyla canlı borsa ekranı ve ilgili hisse senetlerinin derinlik ekranı görülebilir.

Bilindiği üzere blogumun amacı küçük yatırımcıya yardımcı olmaktır.

Link:
http://www.borsaderinlik.com



Not: Bu sitenin İOS ve Android uygulaması da mevcuttur.

Soda Sanayi A.Ş.- SODA 2017 Temettü Ödemesi ve Temettü Verimi

575.805.383 Milyon TL olan 2016 yılı karından mevcut çıkarılmış sermayenin %26,67 oranına tekabül eden 200.000.000 Milyon TL tutarındaki brüt temettünün nakden, %10,26 oranına tekabül eden 77.000.000 Milyon TL tutarındaki temettünün ise bedelsiz pay olarak dağıtılmasına karar verilmiştir.

Nakit temettü ödeme tarihi 30 Mayıs 2017 olarak belirlenmiştir. Bedelsiz pay dağıtımı ise SPK ile ilgili prosedürün yerine getirilmesinden sonra dağıtılacaktır.

Cari SODA hisse fiyatları ile nakit temettü verimi %4,6 oranına tekabül etmektedir. ( 6 Mart 2017 SODA hisse fiyatı = 5,79 TL)

% 10,26 bedelsiz pay dağıtımı ile 1000 adet SODA hisse senedi olan yatırımcı 102,6 adet SODA hissesini bedelsiz alarak toplamda 1102,6 adet hisse senedine sahip olacaktır. 

Nakit temettü ve bedelsiz pat dağıtımı birlikte değerlendirildiğinde yaklaşık olarak % 15 temettü verimine tekabül etmekte ve piyasa koşullarında oldukça iyi bir temettü verim oranıdır. 

Söz konusu toplam temettü verimi hisse senedi fiyatı üzerinde olumlu etki yapacağını düşünmekteyim. 

İş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı - ISGYO 2017 Temettü Ödemesi ve Temettü Verimi

Yönetim Kurulunun 24.02.2017 tarihli kararı ile 1 TL nominal değerli paya brüt nakit 0,075 TL ( net: 0,075 TL) temettü ödenmesine karar verilmiştir. Genel Kurul tarafından onaylanmasını müteakip ödenmesine 28.03.2017 tarihinde başlanacaktır. 

Temettü miktarı cari fiyatlarla % 4,80 temettü verimine karşılık gelmektedir. ( 24.02.2017 İSGYO hisse senedi fiyatı = 1,56 TL)

Bunun yanın sıra Genel Kurul onayına sunmak üzere % 7,5 oranında bedelsiz pay dağıtımı kararı Yönetim Kurulu tarafından alınmıştır. 1000 adet İSGYO hisse senedi olan kişi 75 adet bedelsiz hisse senedi sahibi olacak ve toplam hisse senedi sayısı 1075 adete ulaşacaktır. 

Nakit temettü verimi olan % 4,8 ile bedelsiz pay dağıtımı oranı olan % 7,5 birlikte değerlendirildiğinde yaklaşık olarak %12,5 toplam verime karşılık gelmekte ve piyasa koşullarında oldukça iyi sayılabilecek bir orana ulaşmaktadır.

Analizlerimde belirttiğim üzere % 10 üzerindeki temettü verimi hisse senetleri için oldukça pozitifdir.

BİST Hisseleri Yabancı Takas Oranları ( Ocak - Mart 2017)

Bu yazımda küçük yatırımcılara yol gösterici analizlerden biri olan Borsa İstanbul Hisse Senetleri Yabancı Saklama Oranları ya da kısaca Yabancı Takaslarını değerlendireceğim.

Yabancı saklama oranları kısaca bir hisse senedinin ne kadarının yabancı aracı kurumlar tarafından alındığını ve saklandığı gösterir. Borsa İstanbul senetleri incelendiğinde bazı senetlerin yabancı takas oranları %70, %80 gibi yüksek oranlarda olduğu bazılarının ise çok daha düşük oranlarda olduğu görülebilir. 

Yabancı takas oranları neden önemlidir? Bunun temelde iki nedeni vardır. İlki yabancılar her zaman kurumsal ve karını düzenli olarak artıran sağlam şirketleri seçerler. İkincisi ise yabancılar aldığı kağıtları uzun vadeli tutarak temettü geliri elde etmeyi amaçlarlar. ( Borsa İstanbulda yabancıların ortalama bir senedi tutma süresi 400 gün iken yerlilerin tutma oranı 30 gün civarındadır)

Bu iki neden birleşince yabancıların girdiği kağıtlar zaman içinde yükselmeye başlar, hem hisse senedinin fiyatı hem de yabancı oranı gittikçe artar. Yabancı oranı artıkça hisse senedinin satış tarafındaki lotlar azalır çünkü uzun vadeli tutmak için satın alır yabancılar. Satış tarafındaki lotlar azalırken bu sağlam ve karlı şirketlerin alış tarafındaki lotlar ise artmaya devam eder.

Sonuç olarak satış tarafındaki lotlar azalıp alış tarafındaki lotlar arttıkça hisse senedinin fiyatı daha da yukarı seviyelere ulaşır. 

Küçük yatırımcılara tavsiyem yatırım yapacakları kağıtlardaki yabancı oranlarını göz önünde bulundurmaları olacaktır. Tabi ki tek kriter bu değildir ama yabancı oranları, F/K, PD/DD gibi temel indikatörler ile beraber analizlere katılırsa daha olumlu sonuçlar alınacaktır.

Çünkü yabancılar uzun vadede karını artıran, düzenli temettü ödeyen ve bilanço açısından sağlam şirketleri seçerler. 

Yabancıların neden bu kadar önemli olduğunu saklama oranlarını düşürdükleri THYAO ve PGSUS gibi kağıtlara bakarak daha iyi anlayabiliriz. Bu hisselerde son yıllarda yabancı takas oranı hızla düşmüş ve hisse fiyatı da ona paralel düşmüştür. 

Yabancı takas oranları ile son söylemek istediğim ise bir hisse senedinin yabancı takasının düşük olması o hisse senedinin iyi olmadığını göstermez. Mesela HEKTS, ADANA, EGEEN, DESPC, EGSER gibi kağıtların yabancı takas oranları düşüktür ama bu kağıtlar da uzun vadede takip edilmesi gereken kağıtlar arasındadır.

Küçük yatırımcılara yardımı olması için 2017 başından bugüne portföyümde olan ve beğendiğim diğer hisse senetlerinin takas oranlarını paylaşıyorum. ( Portföyümde olmayan beğendiğim hisselerden bazıları yakın zamanda portföyüme girecektir.)

TSKB 2017 Temettü Ödemesi ve Temettü Verimi

TSKB Yönetim Kurulunun 28.02.2017 tarihli kararı ile  1 TL nominal bedelli hisse senedi için brüt 0,04 TL (net: 0,034 TL) nakit temettü ödeme teklifi Genel Kurula sunulacaktır.

Cari fiyatlarla %2,70 temettü verimine karşılık gelmektedir.

Ayrıca şirket mevcut sermayesini  tamamını  2016 yılı karından karşılamak üzere 2.050.000.000 TL den 2.400.000.000 TL ye artırmak suretiyle % 17,07 oranında bedelsiz hisse senedi verilmesine karar vermiştir.

%2,70 nakit temettü verimi ve %17,07 oranında bedelsiz hisse senedi dağıtılması sonucundan şirketin toplam temettü verimi % 20 ye yakın seviyelerde olarak kabul edilebilir.

10.000 adet TSKB hisse senedi olan kişi 10.000x0.034= 340 TL nakit temettü elde edecektir.
Ayrıca toplam 1707 adet bedelsiz hisse senedi alarak toplam hisse senedi sayısı 11.707 olacaktır.

Temettü Nedir? Temettü Hakkında Her Şey.

Borsada işlem gören hisse senetleriyle ilgili en çok merak edilen konulardan bir tanesi de temettü yani kâr payıdır. Bu yazıda temettü nedir ve temettü hangi şartlarda nasıl alınır sorularına cevap vereceğim gibi aynı zamanda temettü hesaplamasının yanı sıra temettü dağıtan şirketin hisse fiyatının ne olabileceği konusundan da bahsedeceğim. (Bu yazıda sadece nakit temettüden bahsedeceğim bedelsiz pay dağıtımı konusunu ise daha sonraki yazılarımda ele alacağım.)

1. Temettü nedir?

Temettü ya da kâr payı, şirket ortaklarının bir dönem içinde işletmenin elde ettiği kardan nakit pay alma hakkıdır. Hissedarlar elinde bulundurdukları hisse senetleri ile orantılı olarak temettüden pay alırlar. Kısaca temettü hisse senedi başına göre dağılır. Hisse başına net 1 TL temettü dağıtılıyorsa 500 tane hisse senedi olan kişi 500 TL alırken 100 tane hisse senedi olan kişi 100 TL alacaktır.

2. Temettü nasıl hakedilir?

Öncelikle temettüye hak kazanmak için hisse senedi sahibi olmanız gerekiyor. Sahip olduğunuz ortaklık sayesinde şirketin temettü ödeme gününde bu hakkı elde etmiş oluyorsunuz. Bu haktan yararlanmanız için şirketin temettü ödeme gününden bir gün evvel dahi hisse senedi aldığınızda temettü ödemesi alabilmeniz mümkün olur. Örnek üzerinden gidersek hisse senedini elinde bulundurduğunuz şirket 27.03.2016 tarihinde temettü dağıtacağını açıklamışsa; bu durumda 26 Mart 2016 seans bitiminden önce hisse senedini alırsanız temettü almaya hak kazanırsınız. Kısacası 26 Mart 2016 saat 17:55 de bile hisse senedini alırsanız 27 Mart 2016 sabahında temettüyü alırsınız. 

3. Temettü dağıtımı nedir?

Şirketin yıllık net dönem karından vergiler ve diğer ödemelerin çıkarılması sonucunda kalan kısmın en az yüzde 20’sini dağıtması, temettü dağıtımı olarak adlandırılır. Fakat düzenli kar elde eden ve kurumsal şirketler % 20 den çok daha fazla temettü dağıtırlar. 

Yatırımcıların temettü dağıtan şirketlere daha fazla güvenmesi nedeniyle temettü dağıtımı önemlidir. Temettü verimliliği yüksek olan şirket, yatırımcılar tarafından bu sebeple tercih edilir. Uzun vadeli hisse senedi alan yatırımcılar temettü verimliliği yüksek olan şirketlerle hem sermaye hem de temettü kazancı elde etmiş olur.

4. Temettü verimi nedir?

Temettü verimi bir şirketin hisse senedi fiyatına göre ne kadar temettü dağıttığını gösteren orandır.
Temettü verimi iki formülle hesaplanır:

a. Temettü Verimi = Hisse Senedi Başına Ödenen Temettü / Hisse Senedi Fiyatı.
Örnek üzerinden gidersek; Pınar Entegre Et ve Un Sanayii A.Ş. PETUN 03.03.2017 tarihinde hisse başına brüt 1,01 TL temettü ödeme kararı almıştır. 03.03.2017 tarihinde ise bir adet PETUN hisse senedi Borsa İstanbul'da 10,50 TL den işlem görmektedir. 
PETUN için temettü verimi = 1,01/10,50 = % 9,61

b. Temettü verimi = Toplam Ödenen Temettü / Şirket Piyasa Değeri
Örnek üzerinden gidersek; PETUN 03.03.2017 tarihinde piyasa değeri 455.017.500 TL dir. Ödenecek toplam temettü ise 43.768.350 TL dir. 
PETUN temettü verimi = 43.768.350 / 455.017.500 = % 9,61

Şu an piyasa koşullarında yıllık faizin %10 olduğunu göz önüne alırsak % 8-10 arası temettü verimi oldukça iyi bir orandır. Temettü verimi % 10 un üzerine çıkarsa bu çok iyi bir orandır ve bu verim oranı illa ki hisse senedi fiyatına yansır. Örneğin AYGAZ 2017 yılında 1,5 TL temettü ödeme kararı almasının ardından hisse senedi fiyatı 13,67 TL den 14,36 TL ye çıkmıştır. Çünkü temettü verimi % 11 civarındaydı.

Uzun vadeli yatırım için düzenli temettü ödemesi ve %10 a yakın temettü verim oranı en önemli kriterler arasındadır.

5. Temettü nasıl dağıtılır?

Şirketlerin ödeyeceği temettü, o şirketin yıllık net dönem karından vergiler ve diğer giderler çıkarılarak belirlenmektedir. Vergilerin ve diğer giderlerin çıkarıldığı dönem karından kalan kısım, yüzde 20’den az olmamak kaydıyla diğer ortaklara dağıtılır. 

Borsa yatırımcılarından çok sık gelen soru da temettüyü hesabıma nasıl alacağım şeklinde olmaktadır. Bu noktada sizin yapmanız gereken bir şey yok. İlgili şirket temettü dağıttığında sizin yatırım hesabına ilgili temettü gününde net temettü miktarı otomatik olarak yatmaktadır. Brüt temettü üzerinden %15 vergi kesintisi yapıldıktan sonra kalan tutar hesabına yatar. Vergi kesilmesi ve hesabınıza kalan tutarın yatması otomatik olarak gerçekleşen işlemlerdir.

6. Temettü nasıl hesaplanır?

Borsa İstanbulda hisse senetleri nominal değerle ölçülmektedir ve temettü miktarı açıklanırken borsada hisse senetlerinin nominal değerinin 1 TL olduğu nedeniyle hesaplamalarda da bunun göz önüne alınması gerekir. Temettü haberlerinde duyduğunuz mesela % 40, % 150, % 1200 gibi temettü dağıtma oranları da nominal hisse senedi baz alınmasından dolayıdır. 

Şimdi birkaç temettü hesaplamasıyla örnek vereyim:

Mesela PETUN 2017 yılında % 101 oranında temettü dağıtacaktır. Bu % 101 oranı 1 nominal bedelli hisse senedi için 1,01 TL temettü dağıtacak demektir. Başka bir örnek verirsek AYGAZ 2017 yılında %150 temettü dağıtacaktır, bu da 1 TL nominal bedelli bir adet AYGAZ hisse senedi için 1,5 TL temettü dağıtacak demektir. ( Burada verilen yüzdeler şirketin ilgili yılda elde ettiği karın ne kadarının dağıtıldığı değil dağıtılan temettü ile nominal hisse senedi fiyatının oranlanmasıdır. PETUN bu sene % 101 oranında temettü dağıtacak demek PETUN elde ettiği karın %101 dağıtıyor demek değildir. Nitekim PETUN 2016 yılı karı 59.689.181 TL iken dağıttığı toplam temettü miktarı ise 43.768.350 TL dir)

Şimdi elimizde bulunan hisse senetlerine göre kaç TL temettü alacağımızı hesaplayalım:
Elimizde 1000 adet AYGAZ hisse senedi varsa ve AYGAZ  %150 temettü dağıtma kararı aldığı için 1 TL nominal bedelli hisse senedi için 1,5 TL ( 150 /100)   temettü alacağız. Elimizde 1000 adet hisse senedi olduğu için 1000x1,5 TL = 1500 TL toplam temettü alacağız.

Ya da elimizde 500 adet PETUN hisse senedi varsa ve PETUN %101 temettü dağıtma kararı aldığı için 1 TL nominal bedelli hisse senedi için 1,01 TL ( 101 / 100 ) temettü alacağız. Elimizde 500 adet hisse senedi olduğu için 500x 1,01 = 505 TL toplam temettü alacağız. 

7. Temettü dağıtımı sonrası hisse fiyatı ne olur?

Temettü veren şirketin hisse fiyatı ne olur, hisse fiyatı düşer mi gibi benzeri bu soruların cevapları da yatırımcılar tarafından merak ediliyor.  Bir şirket temettü dağıtımı yaptığında hisse senedi fiyatı aynı oranda düşer. Temettü dağıtımı sonrası aynı oranda şirketin hisseleri değer kaybeder. 

Yine örnek üzerinden gidersek PETUN 1,01 TL temettü ödeyeceği gün seans başlamadan önce hisse senedi fiyatı 1,01 TL düşer. Başka bir deyişle temettü ödeyeceği gün hisse senedinin fiyatı 10,80 ise temettü ödediği gün seans başlamadan PETUN hisse senedi fiyatı 10,80 - 1,01 = 9,79 fiyatına düşer. 

Temettü tutarı hisseyi elinde bulunduran yatırımcının hesabına geçtiği için yatırımcının bu düşüşten dolayı bir kaybı olmaz. Sadece %15 vergisini ödemiş olur temettü olarak hesabına yatırılan paranın.

Örnek verirsek bugün elimizde 100 adet PETUN hisse senedi olduğunu ve fiyatının 10,50 olduğunu  varsayalım. Toplam yatırım tutarımız 100x10,50 = 1050 TL dir. PETUN'un yarın ise brüt 1,01 temettü dağıttığını varsayalım. Hesabımıza 100x1,01x0,85 = 85,85 TL yatar. 
Hisse senedi yatırımımız ise 100x ( 10,50-1,01) = 949 TL olur. 
Toplam yatırımımız ise 949+85,85= 1034,85 olur. 
Temettü gününden önce toplam yatırımımız 1050 TL iken temettü aldıktan sonra toplam yatırımımız 1034,85 olmuştur. (sadece %15 gelir vergisi oranı kadar düşmüştür toplam yatırımımız. 100x1,01x0,15= 15,15 TL) 

Özetle gelir vergisini dikkate almazsak hisse senedi fiyatının temettü kadar düşmesi yatırımcının toplam yatırım tutarını kısa vadede etkilemez.Fakat şirketin kar payı dağıtımı yatırımcılara güven verir. Nakit dağıtımın ardından şirkete güvenen yatırımcı dağıtılan nakit temettü ile tekrar aynı şirketten hisse almayı tercih edebilir. Böyle bir durumda da temettü dağımı sonrası yatırımcıların tekrar hisse alması, hisse fiyatını yükseltir.

Son 5 Yılda Düzenli Temettü Dağıtan 44 Hisse (2011-2016)

Temettü dağıtan şirketler her zaman diğer şirketlerin bir adım önündedir. Bir de temettüyü düzenli olarak her yıl dağıtıyorsa bu hisse senetleri uzun vadeli yatırım açısından birer altın yumurtlayan tavuk gibidir. Bu açıdan daha sağlıklı yatırım kararları verebilmeniz için son beş yılın düzenli temettü ödeyen şirketlerin son 5 yıl ortalama temettü verimlerini ve 5 yıllık hisse senetleri performanslarını  paylaşıyorum:

AYGAZ 2017 Temettü Ödemesi ve Temettü Verimi

Aygaz Yönetim Kurulu 2016 yılı net karından hisse başına 1,5 TL brüt kar payı dağıtma kararı aldı.
Kar payı dağıtım teklifi Mart 2017 de yapılacak Genel Kurulda onaylanacak. ( net: 1,275 TL)

Cari hisse fiyatı ile hesaplandığında teklif edilen rakam %10,9 temettü verimine karşılık gelmektedir.

Genel Kurulda onaylandığı takdirde kar payı dağıtımına 7 Nisan 2017 tarihinde başlanacak.

Şirketin bürt 1,5 TL temettü dağıtması hisse senetleri üzerinden oldukça olumlu olacaktır. Çünkü beklentinin üzerinde bir temettü teklifidir. Zaten temettü kararının ardından kağıt 13,67 TL'den 14,36 TL fiyatına gelmiştir.

Hisse Senedi Derinlik Analizi Nedir? Nasıl Kullanılır?

      Hisse senedi derinlik analizi; bir hisse senedine ilişkin olarak alış ve satış kademelerinde her fiyat kademesi için kaç adet ve kaç kişi tarafından lot alış ve satış emrinin girildiğinin anlık olarak takip edilmesidir. Derinlik hizmeti genel olarak aracı kurumlar tarafından ücretli bir hizmet olarak sunulmaktadır ya da belirli bir işlem hacmine bağlı olarak kişilere ücretsiz sağlanabilmektedir. (ücretsiz derinlik hizmeti almak isteyen arkadaşlar özelden bana mesaj atabilir.)

       Peki derinlik analizini hisse senedi alıp satarken nasıl kullanacağız?

İlk olarak şunu belirtmekte yarar var, derinlik ekranında gördüğünüz alış ve satış emirleri mutlaka gerçekleşecek emirler değildir. Mesela derinlik analizinde alış kısmında çok yüklü bir lot alış emri girildiğini görebilirsiniz. Bu emir gerçekleşmesi durumunda hisse senedi için tabiki olumlu bir durumdur ama emir sahibi alış emri gerçekleşmeden emri iptal edebilir. Sonuç olarak yüklü alış emri gözükmesine rağmen gerçekte çok az bir kısmı gerçekleşmiş olabilir. Bu noktaya küçük yatırımcılar özellikle dikkat etmeliler. Çünkü spekülatörler alış ve satış emirlerini hisse senedi fiyatı konusunda beklenti oluşturacak şekilde kullanabilmektedirler. Mesela mal toplamak isteyen bir spekülatör tahtayı satış ağırlıklı gibi göstererek yani satış emirlerini ağırlıklı göndererek küçük yatırımcının elindeki senetleri daha ucuz fiyattan alabilir. Tam tersi durum da gerçekleşebilir. Kısacası derinlik analizinde satış emrinin çok olması senedin fiyatının  düşeceği anlamına gelmeyebileceği gibi alış emirlerinin fazla olması da fiyatının artacağı anlamına gelmeyebilir. Sadece derinlik analize bakarak kağıdın yükseleceğini ya da düşeceğini kestirmek zor olabilir.

    Sonuç olarak hisse derinlik analizine pek güvenmemek gerekir. Fiyatı yükselecek bir hisse senedi önünde satış emirlerinden oluşan bir dağ dahi olsa bir kaç dakika içinde tüm emirleri karşılayarak fiyatını artırabilir. Derinlik analizi izlerken kademelerin ne kadar hızlı değiştiğini, bazı emirlerin hızla gerçekleştiği bazı emirlerin gerçekleşmeden iptal edildiğini görürsünüz. Bazen hisse senedinin yönü hakkında bilgi verebilse de çoğu zaman suni bir görüntü de sergileyebilir.

   Kısaca derinlik analizine bel bağlamadan her zaman dediğim gibi temel finansal analiz yolundan devam etmenizdir.

Doğuş Otomotiv (DOAS) Şirket Analizi 2016 3. Çeyrek

      Doğuş Otomotiv (DOAS) analizine geçmeden önce her zaman dediğimiz gibi yatırım yapacağımız şirketi ve o şirketin ürünlerini yakından tanımalıyız. 

      Doğuş Otomotiv (DOAŞ) genel hatları itibarıyla, temsil ettiği toplam 9 marka (Volkswagen, Audi, Seat, Skoda, Porsche, Bugatti, Lamborghini, Scania) için İstanbul, Ankara ve Bursa illerinde yeni araç, ikinci el araç, yedek parça, aksesuar satışı ve satış sonrası hizmetleriyle beraber müşterilerine, sigorta ve finansman hizmetleri sunmaktadır. Doğuş Oto; VolksWagen Binek Araç, VolksWagen Ticari Araç, Audi, Porsche, SEAT, Skoda,Bugatti, Lamborghini, Scania  markalarının yetkili satış ve servis hizmetlerini yürütmektedir. Doğuş Oto, DOD yetkili satıcısı olarak ikinci el satışı da yapmaktadır. Kısacası DOAS Türk otomobil pazarında satış lideri pozisyonundandır. Hem araba satmaktadır hem de bu arabaların servis ve yedek parça hizmetini sunmaktadır. 

       DOAS markalarına baktığımızda; Türk otomobil pazarında en çok talep edilen markalara sahip olması şirketin hem satıştan hem de servis hizmetinden dolayı önümüzdeki yıllarda da satış ve kar rakamını artıracağını söylemek zor değildir.

Genel bilgiden sonra DOAS finansal  verilerine göz atalım, 2016 3. Çeyrek itibarıyla;

F/K oranı :                  12,5 (sektör ortalaması : 14,1)

PD/DD oranı:               1,7 (sektör ortalaması : 5,0)

FD/FAVÖK oranı:      12,0  (sektör ortalaması 11,8)

      Şirket 2016 3. Çeyreğinde beklentilerin bir miktar altında 47 Milyon TL kar açıklamıştır. Kar rakamının beklentilerin altında gelmesinde DOAS'ın 2016 yılında gözlemlenen faaliyet ve finansman giderlerindeki artış etkili olmuştur. 2016 yılının son çeyreğinde ise Ekim ve Kasım satış rakamlarının yüksek olması aynı şekilde Aralık ayında da yüksek satış rakamı tahmini göz önünde bulundurularak karını artıracağı beklenmektedir. 

     Şirketin F/K oranı her ne kadar 12,5 gibi bizim kriterimiz olan "10 dan düşük olma" kriterine uymadığı görülse de mevcut F/K oranının 2015 son çeyreğinde Volkswagen emisyon krizi nedeniyle istisnai ve çok düşük bir kar rakamı açıklaması nedeniyle yükseldiğini söyleyebiliriz. 2016 son çeyreğinde karını bir önceki yılın aynı dönemine göre ciddi bir kar artışı sağlayacak olması F/K oranını bizim için yatırım yapılabilir seviye olan 10'un altına getirecektir.

Peki neden uzun vadede Doğuş Oto'ya (DOAS) yatırım yapmalıyız:

1. Şirketin diğer otomotiv firmalarına göre ve sektöre göre görece daha düşük F/K oranına sahip olması ( 2016 son çeyrek karı ile F/K oranı 10'un altına inecektir.)

2. Şirketin düşün PD/DD oranına sahip olması. Sektörde ortalama 5 olan değer DOAS için yalnızca 1,70 oranındadır. Bu gelecek dönemde yükselme potansiyeli olarak değerlendirilebilir.

3. Şirketin Türk otomotiv sektöründe çok tercih edilen markaların satış ve servis hizmetini sağlamasından dolayı gelecek dönemlerde de ülkemizde otomobil talebinin artacağı ve DOAS'ın hem satış hem de servis hizmetinden sağladığı karı artıracak olması. 

4. Doğuş Otomotivin ülkemizde periyodik araç muayenesinde yetkili tek kuruluş olan TÜVTÜRK'ün % 33 oranında ortağı olması.( Normal araçlar iki yılda bir ticari araçlar her yıl TÜVTÜRK'e uğramak zorundadır.) Doğuş Oto'nun bu işbirliğinden dolayı düzenli kar kaydetmesi.

5. DOAS'ın Borsa İstanbul'da işlem görmeye başladı 2004 yılından bu yana düzenli olarak her yıl ve yüksek oranda temettü dağıtması ve şirketin bu politikasını önümüzdeki yıllarda da devam ettireceğini açıklaması. 

6. 2016 yılında yaşanan emisyon krizinden dolayı yıl boyunca gözlemlenen faaliyet giderindeki istisnai artışın normale dönmesi ile kar rakamının tekrar artışa geçecek olması.

7. Mevcut piyasa değeri ve gelecekte elde edeceği kar rakamları birlikte değerlendirildiğinde mevcut hisse fiyatı 8,50 den alımın uygun olması.

       Sonuç olarak; söz konusu unsurlar birlikte değerlendirildiğinde uzun vade için DOAS hisse senetlerine yatırım yapmak oldukça yüksek getiri potansiyeline sahiptir. Doğuş Otomotiv uzun vadeli yatırım bir şirket olarak değerlendirilebilir. Piyasadaki tüm Volkswagen'lerin, Audi'lerin, Seat'ların, Skoda'ların, Porsche'lerin DOAS tarafında satılıp ve bu arabaların servislerinin de DOAS tarafından yapılıyor olması Doğuş Otomotiv'e yatırım için yeterlidir. Trafiğe bakın ne kadar çok Volkswagen, Seat, Skoda, Porsche olduğunu görürsünüz.

Diğer tüm arabaların muayenelerinde DOAS ortağı olan TÜVTÜRK tarafından yapılması da işin cabası.

Trakya Cam (TRKCM) Şirket Analizi 2016 3. Çeyrek

Trakya Cam Sanayii A.Ş.'yi analiz etmeye başlamadan önce her zaman dediğim gibi yatırım yapacağımız şirketin neler sattığını yani karını nasıl oluşturduğunu inceleyelim:

Trakya Cam (TRKCM) genel olarak; Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. tarafından 1978 yılında kurulan ve Şişecam Topluluğu içinde, düzcam alanındaki faaliyetleri yürüten Trakya Cam Sanayii A.Ş., Türkiye düzcam pazarının lider ve bölgemiz düzcam pazarının öncü kuruluşudur.

Trakya Cam, en son teknolojilerle üretim gerçekleştirmekte olup,

• temel camlar (düzcam, buzlu cam, ayna, lamine cam, kaplamalı cam, mimari projelere yönelik camlar),
• otomotiv camları ve diğer ulaşım araçları camları,
• enerji camları,
• beyaz eşya camları

alanlarında faaliyet göstererek inşaat, otomotiv, enerji, beyaz eşya, mobilya ve tarım sektörlerine girdi sağlamaktadır.

Görüldüğü üzere Trakya Cam (TRKCM) evlerde kullanılan camlardan otomotiv camlarına kadar çok geniş ve kullanım alanı yüksek sektörlere cam tedarik etmektedir. Ayrıca gelecekte daha önemli yer tutacak olan enerji camları da üretmektedir. Kısaca bu bilgilerden sonra kafamızda Trakya Cam (TRKCM)'ın ne üretip sattığı konusunda fikir sahibi olduk ve bu bilgiler ışığında  gelecekte şirketin satışlarının ne yönde olacağı konusunda tahminde bulunabileceğiz.

Şimdi ise Trakya Cam (TRKCM)'ın temel finansal değerlerine bakalım;

F/K Oranı :            5,1 (piyasa ortalaması 11,3)

PD/DD oranı :        0,85 (piyasa ortalaması 1,81)

FD/FAVÖK oranı:   8,4 (piyasa ortalaması 6,4) 

Bu oranlarla birlikte Trakya Cam (TRKCM) 2016 3. çeyreğinde beklentilerin üzerinde 65,7 Milyon TL kar açıklamıştır. Üçünçü çeyrek kar rakamının da eklenmesiyle 2016 ilk ) aylık kar rakamı toplamda 451,8 Milyon TL olmuştur. Tabiki bu kar rakamının içinde bir defaya mahsus Soda Sanayii hisselerinin satışından elde edilen 284 Milyon TL 'lik rakam da var. Bu kar rakamı ile şirketin F/K sı 5,1 ve PD/DD oranı ise 0,85 e gerilemiştir. Ama burda önemli olan F/K ve PD/DD oranlarını hesaplarken bu bir defaya mahsus SODA hisselerini satışını göz önünde bulundurmak. Ama bu rakam çıksa bile Trakya Cam'ın piyasa ortalamasının altında F/K ve PD/DD oranlarına sahip olduğunu hesaplayabiliriz.

Şirket hakkındaki temel bilgiler ve temel finansal veriler ışığında şahsi yorumlarım ise şöyledir.

1. Borsada yatırım için en önemli iki gösterge olan F/K ve PD/DD oranlarına baktığımdaF/K oranın 10'nun altında PD/DD oranının ise 1'in altında olduğunu görüyoruz. Bu şirketi uzun vadede yatırım yapılabilir sınıfına sokmaktadır. 

2. Şirketin son derece kurumsal bir şekilde yönetiliyor olması ve nerdeyse son 20 yıldır düzenli olarak temettü ve bedelsiz hisse senedi vermesi uzun vadeli yatırım için bizim önem verdiğimiz bir diğer kriterdir. Bir şirket bu kadar uzun yıllar boyunca düzenli olarak temettü ve bedelsiz hisse senedi veriyorsa yatırım yapmak için son derece uygundur.

3. Şirketin otomotiv camları ayrı bir şirket olarak yapılandırılmış ve Trakya Cam'ın %100 iştiraki olarak faaliyete geçmiştir. Otomotiv cam sektörü Trakya Cam için en önemli pazarlardan biridir ve bu alanda yakalanan yei sinerji şirket karlılığını artıracak ve şirketin daha etkili ve verimli faaliyet göstermesini sağlayacaktır. 

4. Doğalgaz fiyatlarında %10 indirim yapılması şirketin üretim maliyetlerinin azamasına katkıda sağlayarak son çeyrek ve bundan itibaren şirketin karlılığa olumlu etki yapacaktır.

5.İtalya'da faaliyet gösteren Sangalli Vetro Porto Nogaro firmasının varlıklarının, finansal borçları da kapsayacak şekilde toplam 84.7 milyon euro bedelle satın alınması şirketin büyümeye ve toplam üretim kapasitesini artırmaya devam ettiği göstermektedir. Mantıklı ve karlı satın almalar ve birleşmeler her zaman şirketleri pozitif etkileyen unsurlardır. İtalyan firmasanın gayet mantıklı bir satın alma oldugunu düşünyorum.

Sonuç olarak; 

+düşük F/K ve PD/DD oranları,

+ uzun  yıllardır temettü ve bedelsiz hisse vermesi, 

+2016 yılında hem faaliyet karını artırarak hem soda hisse satış karı ile 2017 yılında yüksek temettü ve bedelsiz hisse dağıtacak olması,

+otomotiv camları ile ilgili olarak yeniden yapılanma ve yeni satın alma ile şirketin daha yüksek satış kapasitesine ulaşması ve daha verimli olması, 

+ doğalgaz indiriminin karlılığa 2016 yılı son çeyreği ve 2017 yılında da karlılığa olumlu etki edecek olması unsurların birlikte değerlendirilmesi

       Trakya Cam (TRKCM) 'ın uzun vadeli yatırım için oldukça olumlu olduğunu söyleyebiliriz.

 

PD/ Net Şatışlar Oranı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

         Piyasa Değeri / Net Satışlar oranı (PD/NS) şirketin net satışlarının toplam piyasa değeri ile ilişkilendirilmesi için kullanılan bir orandır. 

       Bir şirketin piyasa değerinin nasıl hesaplanacağı daha önceki yazılarımda belirtmiştim. Net satışlar rakamı ise şirketin ilgili dönemde yaptığı bürt satışlardan satış iskontoları, satış iadeleri ve varsa diğer indirimlerin çıkarılması sonucu bulunur: 

Net Satışlar = Brüt Satışlar - Satış İskontoları - Satışlardan İadeler

         Hisse senedi analizlerinde F/K, PD/DD veya FD/FAVÖK oranları kadar sık kullanılmasa da PD/NS oranı da hisse değerlemesinde kullanabileceğimiz bir diğer orandır. Genel olarak bu oranın düşük olması şirket için pozitif bir durumdur. Ayrıca şirketin PD/NS oranı sektör ortalaması ile kıyaslanarak şirketin içinde bulunduğu sektöre göre de durumunu anlayabiliriz. 

 

         Ancak diğer verilere bakılmadan sadece PD/NS oranına bakılarak hisse senedi seçimi yapmak yanıltıcı olacaktır. Firmanın net satışları piyasa değerine göre düşük olabilir fakat satışların maliyetinin yüksek olmasından dolayı brüt satış karı düşük olabilir. Ayrıca brüt satış karı yüksek dahi olsa faaliyet giderlerinin yüksek olmasından dolayı şirketin esas faaliyet karı düşük olabilir. Daha önce dediğimiz şirketin kar elde etmesi ve bu karı artırması hisse senedi fiyatları açısından en kritik öğedir. 

       Sonuç olarak; PD/NS oranının en büyük handikapı kar rakamını göz ardı etmesidir. Bu yüzden benim kullanmayı tercih etmediğim bir analizdir. Size de kullanmamanızı tavsiye ediyorum.

Borsada para tekniği bozar lafını çok duymuşsunuzdur ama bu sözü ben şöyle kendime göre uyarladım:

Kar tekniği bozar. 

FD/FAVÖK Oranı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

        Şirket değerlenmesi ve hisse senedi seçiminde kullandığımız bir diğer önemli rasyo; 

Firma Değeri/ Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar kısaca FD/FAVÖK oranıdır. İngilizce kısaltması EV/EBITDA olarak kullanılır. Açılımı ise Enterprice Value / Earnings Before Interest, Tax, Depreciation, Amortization.

 FD/FAVÖK hesaplama detaylarını aşağıda bulabilirsiniz: 

Öncelikle Firma Değerinin nasıl hesaplandığına bakalım. 

Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Borç (Toplam Borç - Toplam Nakit)

Fomülden anlaşılacağı üzere bir şirketin Piyasa Değeri ile Firma Değeri birbirinden farklıdır ve şirketin kasasında duran nakit firma değerini azaltırken şirketin borçları firma değerini artırır. İlk bakışta ters mantık gibi gözükse de firma değeri olarak firmayı satın alırken ödenmesi gereken tutar olarak dikkate alırsak daha sağlıklı bir şekilde firma değerini belirleriz. Örneğin piyasa değeri 1000 TL olan firmanın borcu yoksa ve kasasında 350 TL nakit varsa firma değeri 650 olur. Çünkü siz 650 TL ödeyerek firmayı satın alabilirsiniz, kasada bulunan 350 TL ile şirketi 1000 TL olan piyasa değerinden satın almış olursunuz. 

Aynı şekilde şirketin borçları da firma değerini artıracaktır. Bir şirketi satın alırken borç ve alacakları ile bir bütün olarak alırsınız. Örneğin piyasa değeri 1000 TL olan ve kasasında nakiti bulunmayan bir şirketin borcu 400 TL ise siz bu şirketi 1000 TL'ye almak istemezsiniz ve 1400 TL vererek almak istersiniz. Sonuc olarak piyasa değeri 1000 TL olan şirketin firma değeri 1400 TL olacaktır. 

FD/FAVÖK oranın ikinci kısmı ise FAVÖK rakamından oluşur:

FAVÖK = Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar rakamı. 

FD/FAVÖK oranının kesin bir seviyesi bulunmamakla birlikte ortalama 5 ile 14 arasında değiştiği görülmektedir. FD/FAVÖK oranı ne kadar düşük olursa şirket için o kadar olumludur. Tabi ki hisse senedi seçerken sadece FD/FAVÖK değerine değil daha önceki yazılarımda bahsettiğim F/K oranı, PD/DD oranı gibi oranların da dikkate alınması gerekmetedir. 

FD/FAVÖK oranın analizlerde avantaj sağladığı hususlar,

 + ülkeler arasındaki vergilendirme farkılılıklarını ortadan kaldırması, 

 +şirketin gelecekte kar yaratma kapasitesini, göstermesi, (olağan faaliyetlerinden ne kadar kar sağlayacağı gösterir)

 +geçici ve istinasi kar artışlarını değil şirketin faaliyetlerden sağladığı karları dikkate alarak faaliyet karı üzerinden analize imkan tanıması, (faaliyet karı üzerinden analiz dönem karı üzerinden analizden daha sağlıklı olabilir çünkü dönem karında geçici, istinai, olağanüstü veya bir kerelik kar artışı olabilir.)

Diğer yandan FD/FAVÖK oranın bazı dezavantajları da bulunmaktadır;

+ Standart bir hesaplaması olmadığından kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir.

+ Kısa vadeli analiz için değil uzun vadeli analizler için kullanılır ( bu bizim için bir avantaj aslında)

+ Bankacılık sektörü ve karmaşık sektörler için hesaplanması uygun değildir.

        Sonuç olarak; FD/FAVÖK oranı bize bir hisse senedi için önemli bilgiler verir ve düşük olması uzun vadeli yatırımlarımız için olumlu bir durumdur. Ama aklımızda bulunması gereken nokta, sadece FD/FAVÖK oranına değil, F/K, PD/DD oranları, bilanço analizi, sektör analizlerine de bakmamız gerektiğidir.

Piyasa Değeri Defter Değeri Oranı (PD/DD) Nedir? Nasıl Hesaplanır?

            Piyasa Değeri Defter Değeri Oranı yani kısaca PD/DD oranı şirketin mevcut piyasa değeri ile bilançosunda yer alan defter değerinin oranlanmasıdır. 

          Şirket değerlemesinde Fiyat Kazanç oranından sonra önemli bir diğer orandır. Genel hatları itibarıyla PD/DD oranı 1'in altında ise ilgili şirkete ait hisse senedi ucuz kabul edilir. Ne kadar düşükse şirket hisse senetleri için o kadar olumludur. Şirketin bilançosuna göre ederinden daha ucuz bir fiyata alınıp satılıyor demektir.

        Uzun vadeli yatırım yaparken düşük PD/DD oranına sahip şirketleri seçmek avantaj sağlayacaktır. (Düşük PD/DD oranlı şirketlere yatırım yapmak ile ilgili yazımı daha sonra ele alacağım)

        Öncelikli olarak PD/DD değerinin nasıl hesaplandığını Borsa İstanbulda işlem gören bir şirket üzerinden gösterelim:

       Piyasa değerinin nasıl hesaplanacağı daha önce belirtmiştik. Şirketin sermayesi ile Borsa istanbulda hisse senedi için oluşan fiyatının çarpılması suretiyle bulunur. Defter değeri ise şirketin bilançosunda yer alan özsermaye kalemlerinin toplamı ile bulunur.

           Şimdi Borsa İstanbul hisse senetlerinden Trakya Cam (TRKCM) için PD/DD oranını hesaplayalım:

TRKCM Sermaye: 930.000.000 

TRKCM Hisse senedi fiyatı : 2,76 TL

TRKCM Piyasa Değeri : 930.000.000 x 2,76 = 2.566.800.000 TL 

 TRKCM 2016 3. çeyrek  bilançosunda yer alan özkaynak kaleminin toplamı ise bize TRKCM'nin defter değerini verir:

Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar                                                        3.085.988.095

                  Ödenmiş Sermaye                                                                                   930.000.000

                  Sermaye Düzeltme Farkları                                                                         5.576.528

                  Paylara İlişkin Primler (İskontolar)                                                                     22.703

                  Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacak Birikmiş

                  Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler)                                                            462.792.350

                  Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacak Birikmiş

                  Diğer Kapsamlı Gelirler(Giderler)                                                              131.457.341

                  Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler                                                          137.116.142

                 Geçmiş Yıllar Karları  veya Zararları                                                           967.227.268

                 Net Dönem Karı veya Zararı                                                                       451.795.763

 Görüldüğü üzere TRKCM'nin özsermayesi; ödenmiş sermaye, sermaye düzeltme farkları, paylara ilişkin Primler (iskontolar), Kar veya zararda yeniden sınıflandırmayan ve sınıflandırılan gelirler giderler, yedekler, geçmiş yıl karları ve net dönem kar/zararından oluşur ve 3.085.988.095 TL tutarındadır.

                                           Piyasa Değeri         2.566.800.000 TL

       TRKCM PD/DD Oranı = ------------------  =  -------------------------      = 0,83

                                           Defter Değeri         3.085.988.095 TL

Bu şekilde TRKCM'ye ait PD/DD oranı bulmuş olduk. 0.83 oran 1'in altındadır ve bu oran TRKCM için pozitif bir durumdur.

Borsa Zengini Nasıl Olunur?

Öncelikle iyi yönetilen ve düzenli kar artışı elde eden şirketlere ait hisse senetlerini alıp sabırlı olmamız gerekir.

Aşağıda bazı hisse senetlerini uzun vadeli elimizde tuttuğumuzda yatırdığımız 100.000 TL'nin ne kadar değerlendiği göstermeye çalışacağım. (Aşağıda ayrıntılarını vereceğim bilgi ve tablo Dünya Gazetesi Yazarı Aydın Eroğlu'nun köşesinden alınmıştır. )

"Ocak 2009'da 100 bin TL, eğer ilgili yatırım aracı olsaydı bugün kaç TL değerinde olacaktı?

2009 Ocak 100 bin TL (Dolar 3,40 ile, hisseler sonrasında gördükleri en yüksek değer ile değerlenmiş, aradaki tüm temettü ve bölünmeler fiyatlarına uyarlanmış ve son üç rakam sıfıra yuvarlanmıştır!)

Yatırım Aracı Adı	Bugünkü Değeri
Dolar (1,53)	222.000 TL
Euro (2,08)	172.000 TL
Adel (0,70)	3.214.000 TL
Adana (0,95)	736.000 TL
Aksa (0,60)	1.816.000 TL
Arclk (1,12)	2.010.000 TL
Asels (0,31)	3.548.000 TL
Aygaz (1.23)	982.000 TL
Ccola (6,00)	965.000 TL
Egeen (3,58)	9.327.000 TL
Froto (2,37)	1.656.000 TL
Golts (20,00)	483.000 TL
Goody (0,23)	2.739.000 TL
Eregl (0,76)	657.000 TL
Kchol (1,70)	882.000 TL
Sahol (2,50)	502.000 TL
Konya (28,25)	1.398.000 TL
Netas (0,60)	4.458.000 TL
Krdma (0,27)	1.025.000 TL
Kords (0,87)	895.000 TL
Otkar (5,93)	2.023.000 TL
Petkm (0,43)	1.111.000 TL
Thyao (0,69)	1.514.000 TL
Tuprs (8,76)	874.000 TL
Ttrak (2,46)	3.617.000 TL
Sasa (0,15)	1.639.000 TL
Sıse (0,45)	817.000 TL
Soda (0,35)	1.297.000 TL
Toaso (0,75)	3.466.000 TL
Logo (0,92)	6.304.000 TL
Akbnk (2,65)	369.000 TL
Garan (2,02)	537.000 TL
Halkb (3,40)	608.000 TL
Isctr (2,00)	352.000 TL
Vakbn (1,10)	627.000 TL
Ykbnk (1,60)	375.000 TL

                 Farklı sektörlerden bir çok hisse üzerinde örnekleme yaptım. Her zaman için üretim sektörü gördüğünüz gibi daha çok değerleniyor. Çünkü artan enflasyon zamlarını ürünlerine yansıtma imkanları var. Ayrıca, hareketli piyasalarda ''sadece banka, gerisi boş'' sözünün de doğru olmadığını görüyorsunuz.

                 Tabii logo yazılım gibi örnekler de çok önemlidir. Eğer doğru bir alanda bu tip büyüme hızı güçlü bir şirket bulursanız inanılmaz değerlere ulaşılabiliyor. Ancak, yeni ve rüştünü ispatlamamış bir şirketi seçtiğiniz takdirde de bu tip bazı şirketlerin aradaki sürede battığı örnekler de var olduğunu göz ardı etmeyiniz. Bu nedenle yukarıdaki örneklemeyi genelde akla gelebilecek hisseleri seçerek yaptım."

            Görüldüğü gibi Aydın Eroğlu farklı sektörlerden farklı hisse senetleri ve döviz kıyaslaması yapmıştır ve hisse senetleri dövize açık ara fark atmıştır. 

           Borsada doğru şirketleri seçip biraz sabırlı olursak gerçekten çok yüksek kazançlar elde edebiliriz ve borsa zengini olabiliriz.

            Doğru hisse senedi seçerek 7-8 yıl gibi bir vadede yatırımınız nasıl katlandığını yukarıdaki örnekte çok net görebilirsiniz.